Przypisane decyzją z 30 czerwca 1815 roku do Prus Zachodnich powiaty oberlandzkie: morąski (Mohrungen) i nidzicki (Neidenburg) weszły ostatecznie wskutek protestu stanów wschodniopruskich w skład rejencji królewieckiej. W 1816 roku dokonano szeregu poprawek linii granicznej między rejencjami w Królewcu i Kwidzynie na korzyść tej pierwszej. Pokutowały tu również zaszłości historyczne, jako że w opinii środowisk junkierskich: „Prusy Zachodnie były krajem obarczonym piętnem zdrady z 1454 roku”.
Sporna była również przynależność enklaw na linii Wałcz-Złotów-Szczecinek, na granicy z rejencją koszalińską wchodzącą w skład prowincji Pomorze Zachodnie. Te i inne regulacje graniczne omawiano m.in. w dniach 24-25 października 1815 roku na specjalnym spotkaniu w Kwidzynie, w którym uczestniczyli: nadprezydenci obu prowincji pruskich, nadprezydent prowincji poznańskiej oraz prezydenci rejencji w Kwidzynie, Koszalinie i Bydgoszczy. Ustalenia graniczne zostały zatwierdzone przez konferencję berlińską i ujęte w rozkazie gabinetowym z 24 kwietnia 1816 roku. Rejencjom pozostawiono możliwość przesunięć linii granicznej na podstawie wzajemnych porozumień. Przy tworzeniu nowego podziału na powiaty kierowano się następującymi zasadami:
1. ludność powiatu nie powinna być mniejsza niż 20 000 mieszkańców, a większa niż 36 000,
2. powierzchnia powiatu i konfiguracja jego granic oraz położenie geograficzne siedziby powiatu powinny być takie, by odległość między miastem powiatowym a najdalej położonymi w powiecie osadami nie przekraczała 3 mil (mila pruska = 7,532 m); granice powiatów miały być prostowane, względnie zaokrąglane,
3. duże miasta mogą stanowić własne powiaty,
4. nie należy zmieniać dotychczasowego podziału administracyjnego, o ile nie zachodzi wyraźna konieczność.
Zakończeniem procesu kształtowania się granicy między Prusami Zachodnimi a sąsiednimi prowincjami było wspólne rozporządzenie z 7 marca 1817 roku ministrów finansów i spraw wewnętrznych zatwierdzające granice między rejencjami kwidzyńską i bydgoską. Weszło ono w życie 1 stycznia 1818 roku. Po pozytywnym przesądzeniu istnienia odrębnej jednostki rejencyjnej w Gdańsku, do maja 1818 roku zdołano rozgraniczyć dwa obwody rejencyjne Prus Zachodnich. Omawiana reforma podziału administracyjnego przyniosła bardzo duże zmiany w zakresie podziałów powiatowych. Doświadczenia wojny 1806/1807 wykazały, że jedną z przyczyn złego funkcjonowania władz administracyjnych był zbyt duży obszar poszczególnych powiatów. Rejencję Kwidzyńską tworzyły odtąd następujące powiaty: grudziądzki (Graudenz), chełmiński (Culm), toruński (Thorn), brodnicki (Strasburg), suski (Rosenberg), lubawski (Löbau), kwidzyński (Marienwerder), sztumski (Stuhm) – w miejsce proponowanego w 1816 r. dzierzgońskiego, świecki (Schwetz), chojnicki (Konitz), człuchowski (Schlochau), wałecki (Deutsch Krone) i złotowski (Flatow). Zamysły z 1816 roku o utworzeniu powiatu Nowe okazały się nietrwałe i został on podzielony między powiaty kwidzyński i świecki. Decyzja o podziale rejencji kwidzyńskiej na trzynaście powiatów weszła w życie 1 kwietnia 1818 roku. Podział wewnętrzny rejencji i jej granice okazały się niezwykle trwałe, choć parokrotnie powracano do planu włączenia powiatów złotowskiego i wałeckiego do prowincji poznańskiej.
Powierzchnia obszaru zarządzanego przez władze w Kwidzynie – piątego co do wielkości terytorialnej w monarchii Hohenzollernów – wynosiła łącznie ok. 17 595 km2 (318 mil kwadratowych). Maksymalna rozpiętość rejencji kwidzyńskiej z północy na południe wynosiła ok. 14 mil pruskich, a z zachodu na wschód 41 mil pruskich. Część leżąca po prawej stronie Wisły zajmowała ok. 1/3 całego obszaru. Graniczyła ona od północy z obszarem rejencji gdańskiej, od południowego-wschodu z Królestwem Polskim, od południa z departamentem bydgoskim i od zachodu z rejencją koszalińską a rejencją frankfurcką. Siedzibą Naczelnego Prezydenta Prowincji (Oberpräsident der Provinz Westpreussen) był w latach 1815-1824 Gdańsk, a funkcję tą sprawował wówczas Theodor Heinrich von Schön – jeden z najwybitniejszych polityków pruskich tego okresu.
Rejencja kwidzyńska (Regierungsbezirk Marienwerder) istniała do 1920 roku. W wyniku postanowień traktatu wersalskiego większa część okręgu znalazła się w granicach Polski jako województwo pomorskie. Zachodnie powiaty (Wałcz, Człuchów i Złotów) przyłączono do Marchii Granicznej Poznań-Prusy Zachodnie, a wschodnie (Kwidzyn, Susz i Sztum) stały się częścią rejencji zachodniopruskiej, wchodzącej w skład Prus Wschodnich...
Sporna była również przynależność enklaw na linii Wałcz-Złotów-Szczecinek, na granicy z rejencją koszalińską wchodzącą w skład prowincji Pomorze Zachodnie. Te i inne regulacje graniczne omawiano m.in. w dniach 24-25 października 1815 roku na specjalnym spotkaniu w Kwidzynie, w którym uczestniczyli: nadprezydenci obu prowincji pruskich, nadprezydent prowincji poznańskiej oraz prezydenci rejencji w Kwidzynie, Koszalinie i Bydgoszczy. Ustalenia graniczne zostały zatwierdzone przez konferencję berlińską i ujęte w rozkazie gabinetowym z 24 kwietnia 1816 roku. Rejencjom pozostawiono możliwość przesunięć linii granicznej na podstawie wzajemnych porozumień. Przy tworzeniu nowego podziału na powiaty kierowano się następującymi zasadami:
1. ludność powiatu nie powinna być mniejsza niż 20 000 mieszkańców, a większa niż 36 000,
2. powierzchnia powiatu i konfiguracja jego granic oraz położenie geograficzne siedziby powiatu powinny być takie, by odległość między miastem powiatowym a najdalej położonymi w powiecie osadami nie przekraczała 3 mil (mila pruska = 7,532 m); granice powiatów miały być prostowane, względnie zaokrąglane,
3. duże miasta mogą stanowić własne powiaty,
4. nie należy zmieniać dotychczasowego podziału administracyjnego, o ile nie zachodzi wyraźna konieczność.
Zakończeniem procesu kształtowania się granicy między Prusami Zachodnimi a sąsiednimi prowincjami było wspólne rozporządzenie z 7 marca 1817 roku ministrów finansów i spraw wewnętrznych zatwierdzające granice między rejencjami kwidzyńską i bydgoską. Weszło ono w życie 1 stycznia 1818 roku. Po pozytywnym przesądzeniu istnienia odrębnej jednostki rejencyjnej w Gdańsku, do maja 1818 roku zdołano rozgraniczyć dwa obwody rejencyjne Prus Zachodnich. Omawiana reforma podziału administracyjnego przyniosła bardzo duże zmiany w zakresie podziałów powiatowych. Doświadczenia wojny 1806/1807 wykazały, że jedną z przyczyn złego funkcjonowania władz administracyjnych był zbyt duży obszar poszczególnych powiatów. Rejencję Kwidzyńską tworzyły odtąd następujące powiaty: grudziądzki (Graudenz), chełmiński (Culm), toruński (Thorn), brodnicki (Strasburg), suski (Rosenberg), lubawski (Löbau), kwidzyński (Marienwerder), sztumski (Stuhm) – w miejsce proponowanego w 1816 r. dzierzgońskiego, świecki (Schwetz), chojnicki (Konitz), człuchowski (Schlochau), wałecki (Deutsch Krone) i złotowski (Flatow). Zamysły z 1816 roku o utworzeniu powiatu Nowe okazały się nietrwałe i został on podzielony między powiaty kwidzyński i świecki. Decyzja o podziale rejencji kwidzyńskiej na trzynaście powiatów weszła w życie 1 kwietnia 1818 roku. Podział wewnętrzny rejencji i jej granice okazały się niezwykle trwałe, choć parokrotnie powracano do planu włączenia powiatów złotowskiego i wałeckiego do prowincji poznańskiej.
Powierzchnia obszaru zarządzanego przez władze w Kwidzynie – piątego co do wielkości terytorialnej w monarchii Hohenzollernów – wynosiła łącznie ok. 17 595 km2 (318 mil kwadratowych). Maksymalna rozpiętość rejencji kwidzyńskiej z północy na południe wynosiła ok. 14 mil pruskich, a z zachodu na wschód 41 mil pruskich. Część leżąca po prawej stronie Wisły zajmowała ok. 1/3 całego obszaru. Graniczyła ona od północy z obszarem rejencji gdańskiej, od południowego-wschodu z Królestwem Polskim, od południa z departamentem bydgoskim i od zachodu z rejencją koszalińską a rejencją frankfurcką. Siedzibą Naczelnego Prezydenta Prowincji (Oberpräsident der Provinz Westpreussen) był w latach 1815-1824 Gdańsk, a funkcję tą sprawował wówczas Theodor Heinrich von Schön – jeden z najwybitniejszych polityków pruskich tego okresu.
Rejencja kwidzyńska (Regierungsbezirk Marienwerder) istniała do 1920 roku. W wyniku postanowień traktatu wersalskiego większa część okręgu znalazła się w granicach Polski jako województwo pomorskie. Zachodnie powiaty (Wałcz, Człuchów i Złotów) przyłączono do Marchii Granicznej Poznań-Prusy Zachodnie, a wschodnie (Kwidzyn, Susz i Sztum) stały się częścią rejencji zachodniopruskiej, wchodzącej w skład Prus Wschodnich...
 |
| Mapa Prus Wschodnich autorstwa Johna Cary, 1825 rok. Piękna mapa z dużym zagęszczeniem nazw miejscowości i zaznaczonymi granicami administracyjnymi. Ciekawostką jest fakt, iż na mapie nie zaznaczono... Półwyspu Helskiego, a także, iż rytownik nie wiedział wykonując rysunek, że Prusy Zachodnie od 1772 roku nie należały już do Korony Polskiej lecz do Królestwa Prus. Stanowi to, że w momencie wydania mapy w 1825 roku była ona błędna i geograficznie i politycznie. |
 |
| Mapa Prus Wschodnich autorstwa Johna Cary, 1825 rok. Piękna mapa z dużym zagęszczeniem nazw miejscowości i zaznaczonymi granicami administracyjnymi. |
 |
| Podział administracyjny Prus na rejencje i powiaty, źródło: Wikipedia |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz